Spis treści
Co to jest Motywacyjny Model Biznesowej
Wsparcie procesu budowy scenariuszy
Wprowadzenie
Jednym z zadań architekta biznesowego jest określenie priorytetów dla proponowanych inicjatyw i projektów. Prawidłowe wykonanie tego zadania wymaga dostępu do planów strategicznych przedsiębiorstwa a w szczególności do strategii, taktyki, celów ogólnych i szczegółowych, analiz branżowych, konkurencji, analizy SWOT etc.
Tworząc architekturę biznesowa można skorzystać z wielu istniejących koncepcji, które pozwalają na zaprezentowanie otoczenia rynkowego, strategii biznesowej czy projektu. W poniższej tabeli przedstawiono najbardziej popularne rozwiązania, które w zależności od potrzeby można zastosować na poziomie korporacji, jednostki biznesowej lub inicjatywy.
Rysunek 1 Modele, Strategia, projekty
Z pośród wymienionych na rysunku nr 1 rozwiązań na uwagę zasługuje Motywacyjny Model Biznesowy (BMM), który jest często wykorzystywany w praktyce zawodowej architektów biznesowych. BMM jest planem, który wspiera metodykę podejście do rozwoju biznesu. Model zapewnia schemat/strukturę, która jest wykorzystywana do tworzenia, komunikowania i zarządzania planami biznesowymi. W szczególności Model Motywacji Biznesowej pozwala:
- identyfikować czynniki motywujące, które są podstawą opracowania biznes planów,
- identyfikować i definiować elementy biznes planów,
- wskazać, w jaki sposób wszystkie określone elementy i czynniki są ze sobą powiązane.
Wśród elementów modelu są także polityki i reguły biznesowe, które posiadają funkcje zarządcze i są wytycznymi dla biznesu. (I)
Co to jest Motywacyjny Model Biznesowej
Istnieją dwa główne obszary modelu motywacji biznesowej.
W pierwszym można wyróżnić „cele końcowe” i „zasoby” odnoszące się do opracowanych planów biznesowych. Cele końcowe przekładają się na aspiracje przedsiębiorstwa i są określane przez „cele ogólne” i „cele szczegółowe”. Natomiast zasoby podlegają dekompozycji na „strategie” i „taktyki” oraz „dyrektywy” (w ich skład których wchodzą „polityki” i „reguły biznesowe”), które organizacja wykorzystuje do osiągnięcia zamierzonych rezultatów (celów końcowych).
Drugi obszar obejmuje dwa aspekty:
- „influenserów” (czynniki wpływające na biznes), którzy kształtują elementy planów biznesowych, oraz
- „ocenę”, której zadaniem jest oszacowania poziomu oddziaływania poszczególnych influeserów na cele końcowe i zasoby (tj. SWOT – mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia).
Poniższy rysunek przedstawia schemat modelu i jego powiązania.
Rysunek 1 Schemat Motywacyjnego Modelu Biznesowego, OMG®
Cele końcowe, zasoby i influenserzy są ze sobą powiązani. Zachodzące pomiędzy wymienionymi elementami relacje ułatwiają odpowiedź na następujące pytania:
- Jakie środki są potrzebne do osiągnięcia wyznaczonych celów?
- Jakie jest uzasadnienie dla funkcjonowania poszczególnych elementów modelu? (jakie zostały określone cele końcowe, środki służące osiągnięciu tych celów, co leżało u podstaw takiego wyboru przy uwzględnieniu istniejących influenserów i ich oceny).
Odpowiedzi na powyższe pytania powinny wskazywać na motywację działania.
Pojęcie Motywacji
Fundamentalne znaczenie dla modelu biznesowego ma pojęcie „motywacji”. Przedsiębiorstwo stosując określone podejście i rozwiązania powinno dysponować przekonywującym uzasadnieniem dla podejmowanych działań oraz być w stanie zaprezentować oczekiwane rezultaty. Motywacja zazwyczaj dotyczy praktyk biznesowych i/lub systemów informatycznych.
„Kamieniem węgielnym” każdego działania uzasadniającego motywację są zwykle dwa elementy:
- aspiracje przedsiębiorstwa (wizja), oraz
- plany działania dotyczące sposobu realizacji (misja).
Do modelu wprowadzono także pewne ułatwienia:
- wizja podlega dekompozycji na cele ogólne i cele szczegółowe,
- misja jest wykonywana dzięki strategiom realizującym cele ogólne i taktykom pozwalającym na osiągnięcie celów szczegółowych.
Cel końcowy/ zasoby
Ogólny termin „cele końcowe” (ang. Ends) został przyjęty, aby odnieść się w sposób ogólny do dowolnej aspiracji (wizja, cele ogólne i szczegółowe). Natomiast termin „zasoby” (ang. Means) określa wybraną koncepcję planów działania (misja, strategie, taktyki).
Połączenie celów końcowych z zasobami („być i działać”) stanowi fundamentalne założenie modelu. W rzeczywistości pozwala dokonać rozróżnienia pomiędzy celami końcowymi a zasobami („być” określa to do czego dążysz” a „działanie” definiuje akcje, które zamierzasz podjąć, aby to osiągnąć). Różnica pojęć jest również widoczna w terminach oczekiwane rezultaty i kierunki działań.
Influenserzy
Działalność przedsiębiorstwa nie opiera się wyłącznie na strukturze modelu. Organizacja uwzględnia liczne czynniki wywierające na nią wpływ (influenserzy), które mogą utrudniać lub wspomagać jej działania.
Influenserzy zewnętrzni wobec podmiotu reprezentują możliwości, które są szansą na rozwój, lub stanowią zagrożenie.
Influenserzy wewnętrzni definiują mocne strony przedsiębiorstwa, decydując o sile i przewadze konkurencyjnej oraz słabe strony, które należy wzmacniać lub eliminować.
Analiza SWOT
Wszystkie zdefiniowane czynniki oddziaływujące na firmę powinny zostać przeanalizowane i ocenione w kontekście:
- mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa,
- występujących na rynku szans i zagrożeń,
- ich wpływu na postawione cele końcowe i posiadane zasoby.
Zwykle taka ocena odbywa się przy wykorzystaniu analizy SWOT.
Dyrektywy
Po zidentyfikowaniu wszystkich influenserów i określeniu ich wpływu na cele końcowe i zasoby można przystąpić do wdrożenia dyrektyw, które obejmują polityki i reguły biznesowe. Ich zadaniem jest utrzymywanie organizacji na wyznaczonym „kursie działania” pozwalającym na osiągnięcia oczekiwanych rezultatów. Ze względu na ich integrującą rolę w wyznaczaniu kierunków działań, dyrektywy są częścią składową zasobów.
Reguły biznesowe
Analizując model warto zwrócić uwagę na reguły biznesowe. Wzmacniają one działania taktyczne, ponieważ precyzują kierunki działań na poziomie operacyjnym. Reguły biznesowe mogą również zapewniać:
- środki zaradcze w przypadku niepowodzenia przyjętego kursu działania,
- sposoby rozwiązania konfliktów, które nieuchronnie wystąpią pomiędzy celami końcowymi.
Reguły biznesowe są również w stanie zagwarantować mechanizm wspomagający budowę skutecznych, możliwych do adaptacji rozwiązań i systemów biznesowych.
Zrozumienie powodów, dla których tworzone są reguły biznesowe, jest kluczowe dla funkcjonowania modelu, a każde ich pojawienie się wywołuje następujące pytania:
- Do którego influensera zostaną one zastosowane ?
- Jaki wpływ będą miały na cele końcowe i zasoby ?
Wizualny schemat Motywacyjny Model Biznesowy – procesy
Rysunek 2 Procesów w Motywacyjnym Modelu Biznesowym, OMG®
Wsparcie procesu budowy scenariuszy biznesowych
Model Motywacji Biznesowej jest neutralny wobec stosowanych metod rozwoju biznesu. Jego struktura wspiera procesy nakierowane na rozwój trzech najczęściej spotykanych scenariuszy rozwoju biznesu:
- „Bądź tam gdzie jesteś” (utrzymanie istniejącej pozycji rynkowej) – przedsiębiorstwo reaguje na zmiany w swoim otoczeniu, (np. regulacje i konkurencja), zamiast dążyć do zmiany swojej działalności. Podejmuje działania obronne, aby utrzymać swoją obecną pozycję w stosunku do rynku i konkurentów.
- „Ekspansja/dywersyfikacja” – organizacja zachowuje zasadniczo niezmieniony model biznesowy i dodaje cele i kierunki działania aby wprowadzić nowe produkty/usługi lub rozszerzyć działalność na nowe obszary.
- „Rozwój nowego biznesu” – w celu zbudowania nowego biznesu przedsiębiorstwo definiuje nowe priorytety i rozpoczyna budowę następnego modelu biznesowego. Branżowe modele referencyjne mogą stanowić dobry punkt wyjścia.
Podsumowanie
Stosując Model Motywacji Biznesowej mamy do dyspozycji:
- zestaw pojęć, który działa jak lista kontrolna kryteriów/czynników, które należy wziąć pod uwagę,
- wystandaryzowane słownictwo zapewniające wspólną komunikację, a także
- elastyczność działania modelu pozwalającą na wsparcie realizowanych zadań oraz procesu tworzenia architektury przedsiębiorstwa.
Ponadto wszystkie elementy modelu są opracowywane z perspektywy biznesowej. Głównym założeniem struktury jest kompleksowe spojrzenia na biznes plan, zanim rozpoczną się prace projektowe nad rozwiązaniami technicznymi czy też szczegółami przyszłego modelu biznesowego. Takie podejście zapewnia zgodność proponowanych rozwiązań systemowych z celami biznesowymi organizacji.
Grzegorz Tryc
Financial Expert /CFO (ACCA)
Certified TOGAF® Business Architect
Architektura Biznesowa
9 października 2023r.
Artykuł został opracowany na podstawie następujących publikacji:
(I) „Practical Guide to Agile Strategy Execution”, Daniel Lambert
(II) „Business Motivation Model”, OMG®
